تسویه حساب «فلورا سام» در باغ سرهنگ

بازیگری، فیلمنامه نویسی و حالا هم کارگردانی. فلورا سام در دو زمینه اولی، کارش را بدون حاشیه پیش می برد اما نخستین تجربه کارگردانی موجی از انتقادهای متنی و فرامتنی را روانه او و همسرش مجید اوجی در مقام تهیه کننده کرد. پخش «باغ سرهنگ» از شبکه تهران می تواند پایانی بر این انتقادها باشد اگر سام با همین شیب مسیر فیلمسازی اش را ادامه دهد.



بعد از سه کار جدی، در نخستین سریال کمدی موفق عمل کرده اید. ایده ساخت «باغ سرهنگ» پیشنهاد خودتان بود؟

- طرح اولیه سریال «باغ سرهنگ» دو سال پیش به ذهنم رسید و اصل آن هم از قصه عمو نوروز شکل گرفت. براساس قصه های فولکلوریک ننه سرما، منتظر عمو نوروز است اما وقتی می آید خوابش می برد و او را نمی بیند. در حقیقت هسته مرکزی ایده، عشقی است که بین آنها وجود دارد و همدیگر را نمی بینند. کم کم این ایده پرورش پیدا کرد و رسید به آن چیزی که الان می بینید.

ایده اولیه خیلی فانتزی است همان ابتدا قصد سریالی کمدی با درون مایه رئال داشتید؟

- ایده ای که ابتدا در ذهن داشتم فانتزی عاشقانه بود. بعدا که طرح گسترش پیدا کرد تبدیل به مقایسه بین زندگی امروز و دیروز شد که الان این مسئله در سریال وجود دارد. ضمن اینکه مسائلی که خودمان هم با آن درگیر هستیم را به صورت نمایشی وارد کار کرده ام.

الان انتقادات اجتماعی آن پر رنگ است که البته می تواند برگ برنده اش هم باشد.

- این مسئله در طرح اصلی وجود داشت؛ اینکه مسائل اجتماعی را در فضای طنز مطرح کنیم و به آن بخندیم. همه ما در زندگی روزمره درگیر مسائل بروکراسی هستیم؛ سریال از این مسئله انتقاد می کند منتهی با زبان طنز.

مشکلات کاراکتر اصلی سریال که درگیر گرفتن مجوز برای آلبوم موسیقی است هم تقارن جالبی با اتفاقات اخیر موسیقی پیدا کرده. شما نرم دارید به سختی های کار هنری اشاره می کنید.

- این مسائل برای کسانی که دست اندرکار هنر هستند آشنا است نه فقط در زمینه خوانندگی در شاخه های دیگر هنر هم این مشکلات هست. بالاخره برای صدو رمجوز یک اثر هنری شوراهایی باید تشکیل شود و در آن نظراتی داده می شود که خیلی وقت ها با نظر صاحب اثر اصلا یکی نیست. سریال در قسمت های آینده به مسائل اقتصادی که گریبانگیر فرهنگ شده اشاره می کند؛ مثل جذب اسپانسر. این روزها هنرمندان خیلی وقت ها به جای اینکه به مسائل هنری بپردازند مجبورند به سمت جذب اسپانسر بروند و درگیر این نگرانی باشند که حالا اسپانسرها چه توقعی از هنرمندها دارند. اینها چیزهایی است که به نوعی با آن درگیر هستیم و من دوست داشتم در این کار آن را مطرح کنم تا مردمی هم که اطلاع ندارند بدانند یک اثر هنری به سادگی ساخته نمی شود.

سیما فلاح همچنان گزینه مطلوب کارگردان ها برای نقش های تین ایجری است. در باغ سرهنگ البته تا حدودی بازی او کنترل شده.

- من برای نقش هادی دنبال بازیگری پر جنب و جوش بودم که با توجه به ویژگی های آقای فلاح گزینه مناسبی برای این نقش بودند. روزهای اول به او می گفتم مراقب حرکاتش باشد اما هر چه جلوتر رفتیم خودشان کاملا حواسشان به فاصله گذاری با کاراکترهای قبلی بود.

نوع بازی مجید صالحی یادآور بازی عزت الله انتظامی است. این اتفاق تعمدی بود؟

- پیدا کردن این فرمت صدا و رفتار با خوشدان بود. وقتی با آقای صالحی درباره این نقش صحبت کردم گفتم دلم می خواهد صدایی غیر از صدای مجید صالحی که همیشه مخاطب شنیده داشته باشد. ایشان چند مال صدا اتود زدند و در نهایت به این مدل رسیدیم.



کاراکتر هادی یک تشابه اتفاقی با نقش سرهنگ سرخی (حمید آذرنگ) در سریال «شاهگوش» دارد. هر دو بعد در مواردی خاص دچار سکسکه می شوند.

- ساخت سریال ما قبل از اینکه «شاهگوش» کلید بخورد تمام شده بود ولی تشابه جالبی است. اولین بار خود آقای فلاح در یکی از سکانس ها سکسکه کرد و من دیدم چقدر خوب است و گفتم آن را نگه دار.

انتقادی که به شما می شود این است که فقط فیلمنامه خودتان ار کارگردانی می کنید. این باعث شده یک سری موتیف ثابت در کارهایتان وجودداشته باشد. چه اصراری دارید که حتما فیلمنامه را خودتان بسازید؟

- من هیچ اصراری ندارم که حتما فیلمنامه خودم را بسازم کما اینکه متن کار جدیدم را فیلمنامه نویس دیگری می نویسد. با اینحال خیلی مهم است که دیدگاه نویسنده و کارگردان به هم نزدیک باشد. من وقتی می نویسم خیلی از حس و حال هایی را که دوست دارم در کار باشد روی کاغذ نمی آید. لازمه اش این است که با کارگردان صحبت کنم و به نظر واحد برسیم آن موقع خروجی کار خیلی بهتر خواهد شد. وقتی نویسنده و کارگردان یک نفر باشد نتیجه خیلی بهتر می شود چون کسی که متنی را می سازد می داند از آن چه می خواهد اما این قانون مطلقی نیست و همانطور که گفتم احتمال زیاد فیلمنامه کار بعدی ام را شخص دیگری خواهد نوشت.

چون وجه نویسندگی تان تا الان پررنگتر از کارگردانی بوده، در سریالی هم که می سازید مولفه های ثابت و روح نوشته هایتان بیشتر به چشم می آید. این باعث می شود کارهایتان دچار تکرار شود.

- هر کسی برای خودش امضایی دارد اگر منظرتان از روح مشترک همان امضا است، اتفاقا خیلی هم بد نیست. حرف من این است که کارگردان منظور نویسنده را درک کرده باشد. اولین سریالی که نوشتم «مشق عشق» آقای بهرام بهرامیان بود. ما بعد از نگارش و در زمان پیش تولید صحبت های زیادی درباره فیلمنامه داشتیم. حتی آقای بهرامیان می گفت در هر سکانسی که نوشته ای کدامیک برایت مهمتر بوده؟ حتی در تعطیلات بین فیلمبرداری تماس می گرفتند و درباره قسمت های باقیمانده صحبت می کردیم. وقتی ذهن نویسنده و کارگردان به هم نزدیک شود قطعا خروجی کار بهتر خواهد بود.

چرا «باغ سرهنگ» را به شبکه پنج دادید؟ سریال ها معمولا در این شبکه خیلی دیده نمی شوند.

- این سریال را آقای اوجی با بودجه شخصی خودشان تولید کرده اند. وقتی کار تمام شد با شبکه تهران برای پخش آن به توافق رسیدند. دیده شدن در این شبکه به رغم اینکه سریال چند تکرار در ساعت های خوب دارند. سخت تر است با اینحال خوشبختانه مردم سریال را می بینند و این جای خوشحالی دارد.



انتقادی که به زوج سام - اوجی می شود عدم خروجی این همکاری هم اندازه کارهای دیگر آقای اوجی مثل «همسایه ها» و «سفر سبز» است. اوج این انتقاد در زمان پخش «راز پنهان» بود.

- این انتقادها موقعی به وجود آمد که من اولین سریالم را ساختم و برایم عجیب بود که چطور در اولین قدم چنین انتقادهایی می شود. خیلی از کارگردان ها در کارهای اول ضعف هایی دارند. با اینحال اتفاقی که سر «راز پنهان» افتاد منصفانه نبود. این سریال اولین کار من بود و یکدفعه از میان چند سریال که کارگردان های مطرحی ساخته بودند برای باکس ماه رمضان انتخاب شد بدون اینکه ما خودمان بخواهیم و یا در جریان باشیم. همین مسئله باعث شد که عده ای تصور دیگری بکنند و بگویند مگر می شود سریال یک کارگردان زن از میان گزینه های متعدد برای ماه رمضان انتخاب شود؟ یکی از دلایلی که باعث شد این موج به وجود بیاید همین مسئله بود یعنی اگر «راز پنهان» دربازه ای غیر از ماه رمضان پخش می شد این حرف ها زده نمی شد.

به هر حال مجید اوجی سریال های خیلی خوبی ساخته و توقع از او بالا است.

- این سوالی است که خود آقای اوجی باید جواب بدهند اما من در زمینه کاری خودم سعی کرده ام نسبت به آثار قبلی بهتر عمل کنم.